การตลาด CBT บ้านผาหมอน สุรสิทธิ์  ดลใจไพรวัลย์ การท่องเที่ยวโดยชุมชนเป็นอีกหนึ่งโครงสร้างการท่องเที่ยวของเมืองไทยที่กำลังเป็นที่รู้จักในมุมสังคมธุรกิจการท่องเที่ยวทั้งในและต่างประเทศ ซึ่งปัจจุบันเกือบจะกลายเป็นสินค้าตัวใหม่สำหรับผู้ประกอบการธุรกิจการท่องเที่ยวไปแล้ว บ้านผาหมอนได้ผ่านกระบวนการทางด้านการตลาดที่มีกรอบจากงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นโดยได้รับการสนับสนุนจากสำนักงานกองทุนสนับสนุนงานวิจัย.สกว.เมื่อปี พ.ศ.2547 จากกรอบงานวิจัยวันนั้นชุมชนสามารถกำหนดทิศทางในการคัดกรองแสวงหาพันธมิตรทางการตลาดการท่องเที่ยวโดยชุมชนให้มีความเหมาะสมต่อการดำเนินกิจกรรมการท่องเที่ยวโดยชุมชนของตนเอง กล่าวได้ว่า กรอบงานวิจัยที่ชุมชนค้นพบตนเองและสามารถกำหนดทิศทางการตลาดของตนได้โดยยึดหลักการบริหารงานแบบอยู่บนพื้นฐานขีดความสามารถของชุมชน โดยไม่มีต้องให้มีความซับซ้อนทางการบริหาร และไม่ก่อให้เกิดการเอารัดเอาเปรียบตนเองและพันธมิตรทางการตลาด ด้วยแนวทางและกรอบการบริหารการท่องเที่ยวโดยชุมชนนั้น เน้นให้ทุกคนในชุมชนมีสิทธิความเป็นเจ้าของร่วม ไม่ว่าจะด้วยทางตรงและทางอ้อมและชุมชนมีความเป็นสิทธิมนุษยชนเท่าเทียมในการอยู่ร่วมกันในสังคม การจะนำไปสู่การพัฒนาอะไรก็ตามต้องอยู่ในครรลองของความคิดเห็นอย่างมีส่วนร่วมของชุมชน และที่สุดต้องยึดบทข้อสรุปของชุมชนเป็นแนวทางการพัฒนา การกำหนดทิศทางการตลาดการท่องเที่ยวนั้น มองไปที่คำว่า “คุณภาพ” เมื่อวางกรอบการตลาดให้มีคุณภาพแล้ว ก็ต้องกลับมามองขีดความสามารถของบุคลกรชุมชนว่าจะสามารถดำเนินให้เกิดความสอดคล้องกับว่า “คุณภาพ”

ในช่วง 2 ทศวรรษที่ผ่านมาการท่องเที่ยวโดยชุมชนได้ขยายตัวอย่างรวดเร็ว  และมีแนวโน้มที่จะเติบโตขึ้นในอนาคต โดยที่การท่องเที่ยวเชิงนิเวศได้เป็นอีกรูปแบบหนึ่งที่ถูกคาดหวังว่าเป็นการท่องเที่ยวที่มีศักยภาพในการสนับสนุนการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและก่อประโยชน์แก่คนในท้องถิ่นโดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศกำลังพัฒนา หากมองในแง่ของการตลาดด้วยแล้วตลาดของการท่องเที่ยวโดยชุมชนยังเป็นกลุ่มเฉพาะ และบ่อยครั้งคำว่า “Community Based Tourism” หรือ “Ecotourism” ถูกนำมาใช้เพียงการโฆษณาประชาสัมพันธ์เพื่อส่งเสริมภาพพจน์ของการท่องเที่ยวแต่กลับส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สังคมและวัฒนธรรมของคนในท้องถิ่น      สำหรับประเทศไทยแล้วแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติตั้งแต่ฉบับที่ 1 เป็นต้นมามีส่วนสำคัญในการผลักดันให้เกิดการพัฒนาอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเป็นอย่างมากและถือได้ว่าอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว เป็นแหล่งรายได้ที่สำคัญส่วนหนึ่งของประเทศ อย่างไรก็ตามการท่องเที่ยวที่ผ่านมาได้ส่งผลกระทบต่อทรัพยากร สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรมและขนบธรรมเนียมประเพณีของประเทศและส่งผลให้เกิดการปรับตัวของระบบการท่องเที่ยวเป็นอย่างมากและหากพิจารณาถึงองค์ความรู้ทางด้านการท่องเที่ยวโดยชุมชนแล้วพบว่าหน่วยงานที่ให้การสนับสนุนการท่องเที่ยวในรูปแบบดังกล่าว รวมทั้งผู้ประกอบการเองกลับยังมีความไม่ชัดเจนในด้านแนวความคิดและหลักการ   ด้วยเหตุนี้สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย สกว.

ประเวศ วะสี ++++++++++ ๑.สกว.กับการวิจัยเพื่อท้องถิ่น ๑๘ ปี การที่ สกว. ได้ดำเนินโครงการวิจัยเพื่อท้องถิ่นมา ๑๘ ปี ได้สร้างทุนทางความคิด ความรู้ คนที่มีความสามารถในการวิจัย และการจัดการไว้มากพอสมควร เป็นฐานที่จะทาให้คิดและดำเนินการเรื่องการวิจัยเพื่อท้องถิ่นเป็นเรื่องใหญ่ต่อไปในเฟสที่ ๒ หรือ ๒๐ ปีข้างหน้า การที่จะทาให้การวิจัยท้องถิ่นเป็นเรื่องใหญ่ในเฟส ๒ ต้องการจินตนาการใหญ่ การปรับแนวคิด แนวทาง